Neden daha fazla zaman ayıramadım diye üzüldüğüm, tarihin o kült kokusuyla harmanlanmış modern şehir Tiflis.
Yazının ilk kısımlarında da belirtmiştim, hayal ettiğimden bambaşka bir Gürcistan’la karşılaştım diye. Kutaisi’yle ilk şokumu üstümden attıktan sonra Tiflis’e doğru yola çıktım. Araçla yaklaşık 3,5 saat süren Tiflis’te yollar genelde tek şerif devam ettim. Ama yolların kötü olduğunu söyleyemem. Tiflis’e ulaştıktan ve orada biraz zaman geçirdikten sonra aslında buraya daha fazla zaman ayırmam gerektiğini düşündüm.
Burada Kutaisi’nin aksine pek çok yere araçsız yürüyerek gidebilirsiniz. Çok kompakt bir şehir olan Tiflis’in şehir merkezinde bile pek çok tarihi dokuyu görüp zamanda yolculuk yapabilirsiniz. Bir tarafta modern dünyaya uyum sağlamasına rağmen diğer yandan tarihi dokusunu hiç kaybetmemiş bir şehir burası.
Şehrin merkezinde özellikle akşamları kafanızı dinleyebileceğiniz ya da kafanızı tamamen dağıtabileceğiniz çok seçenek var. Ben oraya gittiğimde daha fazla zamanımın olmasını, ilk günlerimi gezerek, sonraki günlerimi ise sadece sokaklarında hiçbir şey düşünmeden başıboş bir şekilde gezmek isterdim. Akşam şehrin rengi o kadar güzeldi ki otele dönesim gelmedi hiç.
Tiflis ile olan güçlü bağımı anlatmaya devam edersem sayfalar sürecektir eminim J O yüzden hadi gelin gezilecek yerlere bir göz atalım.
Tiflis Nerededir?
Gürcistan’ın başkenti olan Tiflis, ülkenin güney doğusunda yer alıyor. Türkiye ile 1 saatlik zaman farkı olan Tiflis Kura Nehri’nin iki yakasını kurulmuş, Gürcistan’ın en kalabalık şehridir.
Tiflis hatta Gürcistan genel olarak güvenli bir şehir olarak bilinir. Öyle ki gece yarısında dışarda tek başıma gezebildim, kimse rahatsız etmedi. Zaten 1 milyon 200 bin civarında bir nüfusu var ve dolayısıyla kalabalık bir yer değil.
İpek yoluna yakınlığı ile tarihler boyunca gözde yerler arasına girmiş bu şehirde gezilecek pek güzel noktalar hazırladım.
Tiflis’i gezmeye başlamadan önce yardımcı uygulamalardan faydalanabilirsiniz;
Gezi için;
- Tiflis Seyahat Rehberi (Seyahat planlayıcı)
- Tbilisi Travel & Explore, Offline City Guide (Şehir rehberi)
- Tbilisi Offline Map and Travel Guide (Harita ve planlayıcı)
Ulaşım için;
- Parking Tbilisi (Park ücretleri)
- Tbilisi Transport (Otobüs, metro ve teleferik)
- Tbilisi Bus Live
- Bolt Taxi
Tiflis’e Ne Zaman Gidilir?
Tiflis seyahati için en ideal zaman Nisan-Haziran yani ilkbaharın sonu ile yazın başına denk gelen aylar. Yaz sıcakları geldiğinde gezmek gerçekten çok zorlayıcı olabilir. Ancak yazın bitiminde sonra sonbaharın başlarında da ziyaret edebilirsiniz.
Tiflis’te Nerede Kalınır?
Tifliste pek çok konaklama seçeneği mevcut. Ancak benim tavsiyem şehir merkezine yakın olan yerlerde konaklamak. Çünkü Tiflis Kutaisi gibi pek çok yerin arabayla değil de yürüyerek gezilebileceği bir şehir.
Benim önerim Özgürlük Meydanına yakın yerlerde konaklamanız.
Benim kaldığım otel Hotel Nicolas’tı. Burası tek bir gün için güzel bi yer ancak beklentiniz yüksek olmasın. Şehir merkezine 1-2 dk ancak küçük bir yerdi.
Onun dışında aşağıdaki bölgelerden de otel bakabilirsiniz;
- Özgürlük Meydanı yakınları
- Shota Rustaveli Caddesi
- Old Town bölgesi
- Kote Afkhazi Caddesi
Onun dışında Booking üzerinden en iyi değerlendirme puanına göre sıralama yaptığımda en iyi 5 oteli listeledim;
- Laguna Hotel
- Bright Cozy Apartment Tbilisi Best Location
- Sololaki Lounge – Old Tbilisi’s Hidden Gem
- Home 12
- Check Inn Tbilisi
Bunlar dışında Tbilisi Mariot Hotel de popüler otellerden. Fabrika Hostel de bloglarda önerilen bir hostel.
Tiflis’te Ulaşım
Havalananından şehir merkezi yaklaşık 16 km ve 30-40 dakikada gidebileceğiniz 37 numaralı otobüse binebilirsiniz. Bu otobüsle Özgürlük Meydanında ya da Rustaveli Caddesinde inebilirsiniz. Aynı şekilde buralardan havaalanına da dönebilirsiniz. Otobüsler yaklaşık yarım saatte bir kalkıyor.
Onun dışında eğer burada uzun kalmayı düşünüyorsanız metroyu da kullanabilirsiniz ve bunun için MetroMoney kartını edinebilirsiniz. Ayrıca metro ile havaalanından şehir merkezine de gelebilirsiniz.
Bunun dışında taksileri ve transferleri de kullanabilirsiniz. Taksi kullanacaksanız eğer Bolt uygulamasını edinip bunun üzerinden ulaşım sağlayabilirsiniz.
Son olarak araç kiralamayı da değerlendirebilirsiniz. Ben Kutaisi’den araç kiraladığım için onunla geldim Tiflis’e ancak şehir içinde hiç kullanmadım arabayı. Havaalanında Avis, Cars4Rent, Europcar, Geo Rent Car, Hertz, Naniko Rent A Car, Mimino Rent A Car, Budget, Enterprise, Alamo ve Dollar gibi araç kiralama acentalarını görebilirsiniz.
Tifliste Yeme İçme
Yemek ve şarap yönünden çok zengin olan Gürcistan, genel olarak hamur işi memleketi diyebilirim.
En meşhur yemeklerinden biri bizdeki mantının çok çok büyüğü olan Khinhali. Bizde 1 kaşığa 40 Kayseri mantısının sığmasını bekleriz ama Khinhali tek kaşıktan bile fazla 🙂 Ayrıca yoğurt ile servisi var mı bilmiyorum ama benim yediğim yoğurtsuzdu.
Sonra Khachapuri geliyor. Bu da içine peynir veya kıyma konularak servis edilen bir ekmek diyebilirim en basiti ile. Aslında orjinali yumurtalı pide ancak ben yumurta yemediğim için İmeruli türünü denedim.
Aynı zamanda çok fazla ekmek türü var. Ben Shoti’yi denemiştim.
Shkmeruli de bir diğer lezzetlerinden biri. Bununda tadını beğendim.
Tiflis’te tavsiye üzerine Maspinozelo restoranına gittim.
Yukarıdakiler dışında diğer meşhur yiyecekleri ise;
- Badrijani Nigvzit; patlıcanlı bir meze çeşidi
- Churchkhela; cevizli sucuk benzeri bir şekerleme
- Jonjoli; bir bitkinin turşusundan yapılan soğan ve sarımsaklı bir meze
- Ponçiki; ekmekle yapılan bir tatlı türü
- Fenovani; peynirli milföy hamuru
Gürcistan’a kadar gelmişken yapmanız gereken şeylerden biri şarap denemek bence. Eğer şarap eşliğinde canlı müzik dinlemek isterseniz şehir merkezindeki Konka’yı taksiye ederim. Buranın meşhur şarapları ise Marani veya Besini’ymiş.
Şaraptan sonra buranın yerel içeceği olan Tarhuni’yi de mutlaka deneyin. Çok güzel ve yumuşak bi tadı olan bi içecek.
Bunlar dışında bloglarda gözüme çarpan, tavsiye edilen diğer restoranları aşağıya bırakıyorum;
- Khinkali House
- Tamada
- Bamba Rooms
- Seidabadi Restoran
Tifliste Gezilecek Yerler
Yukarıda da belirttiğim gibi Tiflis’te pek çok yere yürüyerek gidebilirsiniz. Üstelik şehrin o antik kokusunu içinize çekmek de bedava!
Önce her zaman yaptığım gibi gidecek yerleri özetleyeyim. Her başlığın detaylarını da aşağıda açıkladım.
- Metekhi Kilisesi
- Teleferik
- Mother of the Georgia (Kartis Deda Heykeli)
- Barış Köprüsü
- Meydan Bazaar
- Rezo Gabriadze Tiyatrosu
- Abanotubani Meydanı ve Sülfür Hamamları
- Özgürlük Meydanı (Freedoom Square)
- Galleria AVM
- St.Trinity Katedrali (Tsminda Sameba Katedrali)
- Cuma Camii (Tbilisi Juma Mosque)
- Leghvtakhevi Şelalesi
- Japaneese Garden
- Botanical Garden
Metekhi Kilisesi
Otele eşyalarımı bırakır bırakmaz kendimi dışarıya attım. Listeme göz attım ve Metekhi Kilisesi ile başladım.
Kura Nehri’nin kenarında yer alan Metekhi Kilisesi Gürcistan Ortodoks Hristiyan Klisesidir.
Özellikle gece görünümüne hayran kaldığım bu kilisenin yanında Kral Vakhtang’ın heykeli yer alıyor.
Teleferik
Narikala Kalesi ve Mother of the Georgia heykeline ulaşabilmenin en güzel yolu teleferik kullanmak diyebilirim. Teleferik ücreti gidiş dönüş 6 gel. Kutaisi’deki teleferik daha nostaljikti ancak buradaki gayet modern bir teleferik. Şehre tepeden bakmak için güzel bir seçim olacaktır.
Teleferik denemek istemezseniz kaleye tırmanabileceğiniz merdivenler de bulunuyor ancak sıcak bi havada giderseniz çok tavsiye etmem. Bunun yanında sülfür hamamlarının yanında da bir çıkış yolu olduğunu okumuştum. Bunu da bilmenizde fayda var.
Teleferik Rike Park’ta yer alıyor.
Mother of the Georgia (Kartis Deda Heykeli)
Teleferikle çıktığınız yerde Narikala Kalesi, Mother of the Georgia ve St.Nicalos Kilisesi var. Heykelin arka tarafında ise Tiflis Botanik Bahçe yer alıyor. Çok uygun bir fiyata yeşilliklerin arasında güzel bir yürüyüşe çıkabilirsiniz.
Bu kadın heykelin çok güzel bir anlamı var. Sol elinde dost olanları selamlamak için bir tas şarap, sağ elinde ise düşman olarak gelenler için bir kılıç tutuyor. Şehrin hemen her yerinden görülen bu heykel aynı zamanda yöresel Gürcü kıyafeti giymiş durumda. Tamamı alüminyumdan yapılan bu heykel 20 metre boyunda ve 1958 yılında yapılmış.
Narikala Kalesi
Mother of Georgia’yı gördüyseniz artık kaleyi gezebilirsiniz. İlk olarak 4.yüzyılda Araplar tarafından inşa edilen bu kale, şehri panoramik olarak görebilmenizi sağlamaktadır. Aynı zamanda Aziz Nicolas Kilisesini de içinde barındıran bu kalede şarap eşliğinde bir günbatımı geçirmenizi tavsiye ederim.
Barış Köprüsü
Kura nehri üzerine kurulmuş olan bu köprü, adeta geçmişi ve günümüzü birbirine bağlayan bir öneme sahip. Eski ve yeni Tiflis’i modern yapısıyla ayıran bu çelik köprü akşamüstleri dans ede, şarkı söyleyen bir çok sanatçıya da ev sahipliği yapıyor.
150 metre uzunluğundaki köprü üzerinde 1400’den fazla led lambası varmış.
Köprü güzel bir dizayna sahip olsa da ben şehrin dokusuna pek yakıştıramadım açıkçası. Şehrin o eski tarihi kokusunu sanki bi anda yok ediyor gibi geldi. Ama gitmişten görmekte fayda var elbette. Bakalım siz ne hissedeceksiniz.
Meydan Bazaar
Kaynak; www.tripadvisor.com
Gürcü el sanatları ile ilgili ürünleri bulmak için harika bir seçenek olan yeraltı çarşısı, sevdiklerinize hediye almak için harika bir seçenek. Tuğladan yapılmış konsepti ile dikkat çeken pazarda Gürcü şarabı bile bulabilirsiniz.
Sülfür Hamamlarına beş dakikalık bir mesafede. Uğramanızı tavsiye ederim.
10.00-22.00 saatleri arasında açık.
Rezo Gabriadze Kukla Tiyatrosu ve Saat Kulesi
Sanki yanındaki çıkıntı olmasa düşecekmiş izlenimini veren bu saat kulesi bu yıkık dökük görüntüsü ile Tiflis’in o bohem ara sokaklarına tam anlamıyla uyum sağlıyor.
Saatin yanındaki yapı ise Gürcistan’ın en yetenekli sanatçılarından biri olan Rezo Gabriadze tarafından 1981 senesinde kurulan Gabriadze Tiyatrosu. Saat kulesi de 2010 yılında Gabriadze tarafından eklenmiş ve şehrin en önemli simgelerinden biri haline gelmiş. Gerçekten de her bir katının ayrı bir telden çaldığı bu kule çok hoşuma gitti. Her saat başı en üstteki kapıdan çıkan nesne saati öttürür.
Tiyatroda ise günde iki defa, saat 12.00 ve 19.00’da “Circle of Life” isimli kukla gösterisi yapılır.
Ziyaret saatleri: 11.00-19.00
Giriş ücreti: 10-30 gel arası değişmektedir.
Abanotubani Meydanı ve Sülfür Hamamları
Sülfür hamamlarının bulunduğu Abanotubani bölgesi Tiflisin en eski yerleşim yerlerinden biri. Tarihi dokusunu barındıran bu bölgede gezip kafelerinde sıcak Gürcü şarabı deneyebilirsiniz.
Bu bölgedeki en popüler yerlerden biri Sülfür Hamamları olan Sülfür Hamamları, dışarıdan çok sayıda turist çekiyor. Sağlık açısından çok faydalı olduğu söylenen bu hamamlar, aynı zamanda Tiflis’e de adını sıcak suyundan dolayı vermiştir.
Ben deneyimlemedim ancak eğer vaktiniz varsa mutlaka deneyin. Ayrıca hamam dışında masaj seçeneği de bulunuyormuş.
Özgürlük Meydanı (Freedoom Square)
Hemen hemen her popüler şehirde, özellikle de Avrupa şehirlerinde çokça rastladığımız şehir meydanı Tiflis’te de karşıma çıktı. Adeta bir buluşma yeri olan Özgürlük Meydanında (Freedom Square) uzun bir sütunun üzerine, bir ejderhayı çiğneyen Muzaffer’in koruyucu aziz George’u görebilirsiniz.
Gece ayrı gündüz ayrı bir havası olan bu meydanda pek çok dükkân, restoran mevcut. Galleria AVM’ye de çok yakın.
Eğer otelde kalacaksınız, otelin buraya olan uzaklığını baz alabilirsiniz.
Galleria AVM
Normalde AVM gezmeyi hiç sevmem, yazılarımda da yer vermem. Ama Özgürlük Meydanına çok yakın olduğu için belki seven birisi uğramak ister diye yazımda yer vermek istedim.
St.Trinity Katedrali (Tsminda Sameba Katedrali)
Eveet geldik benim için gezinin en sevdiğim bölümüne. St.Trinity, bir diğer adıyla Sameba Katedrali.
Gezdiğim en güzel katedrallerden biri olan Sameba, şehrin pek çok yerinden gözüküyor ve nereyi gezersem geziyim bi gözümle takip ettiğim ve gitmeyi heyecanla beklediğim bi yer oldu. O ihtişamlı görünümü ben de çok fazla merak uyandırdı.
Bu kocaman ihtişamlı yapının tarihin çok eski zamanlarından geldiğini düşünmüştüm gezi boyunca. Ama öğrendim ki 2004 yılında yapımı tamamlanmış. Tarihin o eski kokusu olmasa da ihtişamıyla beni adeta büyüledi.
Dünyanın üçüncü büyük Doğu Ortodoks Katedrali unvanı olan bu katedral 9 şapelden oluşuyor ve içerisinde 15 bin kişi ibadet edebiliyor. Sovyetler birliğinin Gürcistan üzerindeki onlarca yıl süren baskısından sonra bu katedral Gürcü Ortodoks Kilisesi için oldukça önemli.
Şehir merkezine yürüyerek ortalama 20 dakika sürüyor. Buraya kadar gelmişken, Tiflis’in hemen hemen her yerinden gözüken bu katedrale yakından bakmanızı şiddetle tavsiye ederim.
Haftanın 7 günü 10.00-18.00 arasında ziyaretçi kabul ediyor. Ortalama yarım saatte gezebilirsiniz. Kilisenin en altında bir müze mevcut. İçerisinde dua edip mum yakabilirsiniz.
Bu arada Gürcistanda ziyaret ettiğim hemen hemen her kilisede başıma örtü taktım çünkü zorunlu, bazı kiliselerde etek de giymem istendi. Ama hepsinin içinde zaten mevcut yanınızda götürmenize gerek yok.
Cuma Camii (Tbilisi Juma Mosque)
Tiflis’teki tek cami olan Cuma Camii, frekseleriyle dikkat çeken, sünnü ve şii’lerin beraber ibadet edebildiği küçük ancak çok sevimli bir cami.
1800’lerde restore edilen bir yapı olmasına rağmen hala dimdik ayakta durabiliyor.
İçine girdiğimde Türk bir müezzin ile karşılaştım ve biraz sohbet ettim. Eğer giderseniz uğramanızı tavsiye ederim.
Leghvtakhevi Şelalesi
Cuma Camii tarafından ulaşabileceğiniz bu şelale öyle aman aman bir özelliğe sahip olmasa da şehrin içinde olmasından dolayı gezilebilecek bir nokta.
Botanik Bahçe
Devasa bir alana yayılmış olan bahçe binlerce bitki türünü barındırıyor. Etrafında pek çok tarihi yapıyı barındırdığı için ziyaret edebilirsiniz.
Ziyaret saatleri: Haftanın her günü 09.00-19.30
Giriş ücreti: Yetişkin 4 gel, Öğrenci 1 gel, 6 yaş altı ise ücretsiz
Tiflis’e gitmeden önce araştırırken bloglarda karşılaştığım ama gitmediğim diğer yerlerin listesini de paylaşıyorum. İlginizi çeken bi yer olursa belki siz gidersiniz;
- Mtatsminda Park
- Marikala Kalesi
- Sachino – Kraliçe Darejan Sarayı
- Opera Binası
- Baratashvili Köprüsü
- Bank of Georgia Genel Merkezi
- Parlamento Binası (Parliament of Georgia)
Ayrıca Tiflisten ayrılırken iki yere ait tabela gördüm ama gitmedim. Belki rotanıza ekleyebilirsiniz,
- Jvari Monastry
- Zedazeni
Tiflis Çevresinde Gezilecek Yerler
Tiflis yakınında nerelere gidebilirim derseniz de buyurun liste;
- Mtskheta Şehri
- Svetitskhoveli Katedrali
- Ananuri Kalesi
- Kazbegi (Kazbek Dağı)
- Rusya – Gürcistan Dostluk Anıtı
- Gergeti Trinity Church (Gergeti Teslis Kilisesi)
Kutaisi gezi rehberine buradan ulaşabilirsiniz.
